درآمد
سنتور به عنوان یکی از معدود سازهای مهم و اساسی موسیقی ایران، برای جهانیان شناخته شده است و اغلب موسیقی دانان و سازشناسان بر ریشه ی شرقی و شاید ایرانی آن وقوف دارند. اما برخی گاه با استناد به نقشی در حجاری های آشور، مقبولیت در میان یهود باستان، و تعدد حضورش در نواحی مختلف جهان، تاریخ پردازی متفاوت و بعضاً دور از واقعیتی برای آن رقم زده اند.
اگرچه این دیباچه نیز تنها با هدف اثبات تاریخچه ی ایرانی سنتور، بر پایه ی عرق و احساس مطلق ملی فراهم نیامده، اما به مانند سایر نگاشته های نگارنده، ضمن ارائه ی دانشی تازه درباره ی موضوع موردنظر و ایجاد بستر مناسب مقایسه، بر آن است تا باب سخن دیگری در بحث تاریخ شناسی موسیقی ایران بگشاید.
توجه دادن به؛ موسیقی پیش از تاریخ ایران، فرهنگ غنی و دایره ی وسیعِ اثرگذار واژگان، خطای ثبت شفاهی و به تاریکی فرو بردن آگاهانه و تعمدی تاریخ و فرهنگ گذشته ی این سرزمین، از جمله مواردی است که در این نوشتار نیز برشمرده شده اند. امید که مقبول نظر علاقه مندان واقع شود.

واژه سنتور
منابع لغت و فرهنگ نامه ها اشکال مختلفی از واژه ی سنتور را ثبت کرده اند که اغلب تعریب یک واژه ی غیرعرب را گواهی می دهند: سنتور، صنتور، سُنطور، سنطیر، صانطور، سینطر، زنتو، زنتور، صنطور، سندوری، سینسیلا و… از جمله شکل های نوشتاری این واژه در منابع است.
در لغت نامه های معاصر برای سنتور و اشکال یاد شده معنای زیر آمده است: یکی از قدیمی ترین و کامل ترین سازهای ایرانی که به شکل ذوزنقه ساخته، و سیم های بسیاری بر روی آن کشیده شده است. در دهخدا معنای دیگری برای آن ذکر شده است……

دالسیمر
در میان مترادف های غیر ایرانی و غیر فارسی سنتور، «دالسیمر» دارای دامنه ی حضور فراوانی است. از این رو در این جا چند سطری را به مرور آخرین پژوهش های انجام شده درباره ی آن اختصاص می دهیم.
دیوید کِتِل وِل در پژوهشی پیرامون دالسیمر، ضمن شرح انواعی از آن در نقاط مختلف جهان، به برخی مترادف های این واژه از جمله سنتور نیز پرداخته است. در اینجا مختصری از نگاشته ی وی را نقل می کنیم:
«دالسیمر به فرانسوی؛ پسالتریون و تیمپانون، به آلمانی؛ هاک بِرِت، به ایتالیایی؛ سالتریو و به مجاری؛ سیمبالوم، نامی است که به برخی از نوع زیترهای جعبه ای که بیش از یک سیم دارند ولی بدون صفحه کلید هستند، اطلاق می شود… در بسیاری از نقاط جهان دالسیمر جعبه ذوزنقه دارد… اگرچه بسیاری از محققان واژه دالسیمر را برای سازی که با چکش ها [مضراب ها] نواخته می شود اختصاص می دهند و وقتی تکنیک زخمه ای استفاده می شود به آن «پسالتری» می گویند، با این وجود نوازنده این گونه ساز ممکن است توسط مضراب ضربه بزند یا توسط انگشتانش زخمه بزند… در ایالات متحده آمریکا، بعضی در جایی که تکنیک چکشی (مضرابی) متداول است، اصطلاح «چکش دالسیمر» یا «دالسیمر چکشی» برای اجتناب از التقاط با «دالسیمر آپالاچیایی» یا «دالسیمر کوهستانی»، ساز دیگری با بدنه باریک و سیم های ملودی پرده دار، ابداع شده است».
…